در یک سیستم آبیاری به دلایل متعددی از جمله پایین‌تر بودن سطح مایع از ورودی پمپ سیستم و یا تخلیه نشدن هوا در زمان آبگیری و.. ممکن است درون لوله هوای اضافی ایجاد شود که باعث ایجاد خرابی و خسارات‌های زیادی میگردد. به‌منظور حل این مشکل شیرهای تخلیه هوا در خطوط لوله‌ها نصب می‌شوند که وظیفه تخلیه کردن هوای اضافی درون لوله دارند و همچنین زمانی که فشار داخل لوله پایین باشد، با باز شدن شیر تخلیه هوا، فشار هوا مجددا به حالت طبیعی برمیگردد. بطور کلی هدف اصلی از نصب این شیرها به شرح زیر است:
- زمانی که حفره حباب یا گاز بیشتر از انرژی موجود برای انتقال سیال و حباب باشد، هوای اضافی درون خطوط لوله انباشته میشود که شیر تخلیه، این هوای اضافی را خارج می‌کند.
- همچنین زمانی که فشار درون لوله از حالت طبیعی کم‌تر باشد با باز کردن این شیر میتوان هوای مورد نیاز را به داخل سیستم برگرداند.
اجزا و انواع شیر تخلیه هوا
تمامی شیرهای تخلیه هوا از چهار قسمت اصلی نشیمنگاه، محافظ، اجزای حرکتی، قسمت آب‌بندی و اجزای مورد نیاز جهت نصب مانند پیچ و مهره تشکیل شده‌اند و مکانیزم آن‌ها بر اساس اختلاف فشار در دو طرف شیر و بصورت خودکار می‌باشد. لذا شیرهای تخلیه هوا بر اساس دهانه خروجی و فشار کاری به سه دسته کلی تک‌روزنه، دو روزنه و دیسکی تقسیم می‌گردند.
شیر تخلیه هوا تک روزنه
این شیرها فقط به منظور تخلیه هوا درون لوله و فشارهای کاری کم تا متوسط بکار می‌روند که در دو نوع کوچک و بزرگ وجود دارند که تفاوت آن‌ها سایز دهانه (قطر) خروجی آن هاست که در حدود چند میلی‌متر است. همچنین نوع بزرگ آن در کنترل ضربه قوچ نیز موثر است. مکانیزم آن‌ها به این صورت است که یک شناور کوچک که در حجم مشخصی از آب قرار دارد محل عبور آب را بسته و توسط فشار به سمت پایین روزنه رو پر کرده و هوا را خارج می‌کند.
شیر تخلیه هوای دو روزنه
شیرهای دو روزنه در دو نوع تک محفظه و دو محفظه وجود دارند و ترکیبی از شیرهای تک روزنه بزرگ و کوچک هستند با این تفاوت که علاوه بر تخلیه هوا وظیفه ورود هوا را نیز برعهده و در فشارهای بالا کاربرد دارند. همچنین قطر خروجی آن‌ها در حدود 200 میلی‌متر می‌باشد.
شیر تخلیه هوا دیسکی
شیرهوا تک و دو روزنه با قطر خروجی بیشتر از 200 میلی‌متر تولید نمی‌شود و زمانی که به این قطر خروجی نیاز باشد، از شیر هوادیسکی استفاده میگردد که قطری برابر با 250 میلی‌متر دارند. آن‌ها نیز وظیفه کنترل ورود خروج هوا را بر عهده دارند و تفاوت دیگر این شیرها با شیرهای تک و دو روزنه در این است که به جای بکارگیری شناور در سیستم از یک دیسک در محل عبور هوا استفاده میگردد.
موارد مهم در نصب شیر تخلیه هوا
عملکرد مناسب شیرهای هوا وابسته به عواملی است که مهم ترین آن محل نصب آن‌هاست. بهترین مکان برای نصب شیرهوا در مناطق دارای ارتفاع است به دلیل اینکه شیر راحتر بتواند هوا را خارج کند و بطور کلی باید به موارد زیر دقت نمود:
- نصب دور از تابش نور مستقیم
- دور از آلودگی و گرد و غبار
- مکانی امن برای حفاظت در برابر یخ زدگی
- نصب عمودی تا حد امکان
- استفاده از واشر لاستیکی به منظور آب‌بندی بین شیر هوا و فلنچ
